املاء به زبان اولی ها

مشکل دانش‌آموزان ابتدایی به‌ویژه کلاس اولی‌ها در درس املا یا دیکته یکی از موارد شایع است که در برخی مواقع موجب ایجاد دغدغه‌های بسیاری برای خانواده‌ها می‌شود.

دانش‌آموزی که در درس دیکته یا املا ضعیف باشد ناخودآگاه در درس‌های دیگر به مشکل برخواهد خورد و نمی‌تواند در امتحان کتبی باوجود اینکه درس را خوب فهمیده است، فهم خود را بصورت نوشته بیان کند از سوی دیگر ممکن است از سوی معلم یا اطرافیان مورد سرزنش قرار بگیرد و همین مسئله به لحاظ روانی کودک را دچار مشکل می‌کند.املا شاخه و جزئی از مهارت نوشتن است، آموزش نوشتن در شکل‌های اولیـه رونویسی، املا، کلمه‌سازی و جمله‌نویسی و در نهایت نوشتن خلاق یـا همـان انشا ظهور می‌کند؛ یکی از اهداف آموزش زبـان در مـدارس نگـارش درسـت شکل کلمات است؛ همان املای فارسی. در گذشته به این موضـوع و درسـت نوشتن شکل کلمات بسیار اهمیت می‌دادند در خاطرات مسن‌ترها املانویسی از کتاب گلستان و کلیله ودمنه و مرزباننامه هست؛‌هر نوشته‌ای هر چند علمى و مؤثر، با وجود غلط‌هایی املایى، زشت و ناپسند جلوه مى‌کند و نـزد خواننـده بی‌اعتبار شمرده مى‌شود.

شاید بسیاری از افراد وقتی واژه دیکته را می‌شنوند یک معلم به ذهن‌شان می‌آید که کتاب فارسی را در دست دارد و کلمات را بلند بلند برای دانش‌آموزانش می‌خواند و دانش‌آموزان نیز آن را در دفتر خود می‌نویسند، در پایان املا، معلم برای دانش‌آموزان لغت سخت می‌گوید و خودش آن‌ها را تصحیح می‌کند. باید گفت این روش مربوط به سال‌ها پیش است و بعید می‌دانیم که دیگر هیچ آموزگاری از این روش قدیمی و خشک و خسته‌ کننده استفاده کند. هدف از املا این است که در بیابیم دانش‌آموزان تا چه حد به اهداف تعریف شده دست یافته و برای رفع مشکل او، راهکاری پیدا کنیم و نه ابزاری برای مچ‌گیری و تنبیه باشد.

شنیدن و خواندن وسیله‌ایست برای پی‌ بردن به افکار دیگران و گفتار و نوشتن وسیله‌ایست برای آگاه ساختن دیگران از مقاصد و افکار خود؛ بنابراین تمام کوشش‌هایی که در زمینه آموزش زبان در دبستان انجام می‌گیرد باید در جهت پرورش مهارت‌های چهارگانه آن یعنی شنیدن، گفتن، خواندن و نوشتن باشد؛ اما سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چرا دانش‌آموزان ما در املا ضعف دارند؟ به روایتی اشکال کار در کجاست؟ معلم؟ دانش‌آموزان؟ و شاید هم‌خانواده؟