تاریخ ایران باستان سه جلدی

اگر اهل خواندن تاریخ باشید و به تاریخ ایران علاقه داشته‌باشید غیر ممکن است که تابه‌حال درباره ایران باستان چیزی نخوانده باشید یا درباره آن کنجکاوی نکرده باشید. مورخان اصطلاح باستان را برای دوره‌ای از تاریخ ایران به کار می‌برند که تقریبا از هزاره سوم پیش از میلاد آغاز می‌شود (یعنی زمانی که کاربرد خط در جنوب ایران و به دست ایلامی‌‌ها آغاز شد) و با پیروزی اعراب بر ساسانیان و ورود اسلام به ایران پایان می‌یابد. باستان‌شناسان به این دوران، دوران تاریخ ایران باستان می‌گویند که میان دو دوره پیش از تاریخ و دوران اسلامی قرار می‌گیرد.
گفته می‌شود آریایی‌ها که شاخه‌ای از نژاد هندواروپایی و از ساکنان سرزمین‌های مجاور ایران بودند در هزاره اول پیش از میلاد به دلایل گوناگون از جمله سختی ‌شرایط زندگی و بدی آب و هوا  به داخل فلات ایران کوچیدند. این دسته از مردم هندواروپایی که در قسمت‌های مختلف فلات پراکنده شدند، بعدها اولین امپراطوری متمرکز ایرانی یعنی مادها را پایه‌گذاری کردند حکومتی که ۱۵۰ سال یعنی از ۷۰۸ تا ۵۵۰ قبل از میلاد ماندگاری داشت.
در حال حاضر تاریخ‌نگاران، ایران باستان را معمولا از دوران شکل‌گیری حکومت مادها تا انقراض ساسانیان می‌دانند زیرا شکل‌گیری اولین حکومت متمرکز و متمدن ایرانی با مادها آغاز می‌شود. قومی ایرانی‌تبار که در بخش غربی و شمال غربی فلات ایران مستقر شده بودند.
برای مطالعه تاریخ ایران باستان در حال حاضر کتاب‌های خوب زیادی وجود دارد که به دست مورخان و محققان ایرانی و خارجی نوشته شده‌اند. کتاب‌هایی که تاریخ این دوره را به صورت کلی و یا جزئی با تمرکز بر زوایای مختلف تاریخ این دوره بررسی کرده‌اند.
در این نوشته قصد داریم کتاب تاریخ ایران باستان اثر استاد حسن پیرنیا ، یکی از مهم‌ترین منابع کلاسیک برای مطالعه تاریخ ایران باستان را به شما معرفی کنیم.
پیشنهاد می‌کنیم یادداشت «از زنان سیبیلو تا مردان بی‌ریش؛ گشتی در کتاب‌های تاریخ معاصر ایران» را هم بخوانید.
مجموعه سه جلدی تاریخ ایران باستان اثر حسن پیرنیا (مشیرالدوله)
«تاریخ ایران باستان» یا «تاریخ مفصل ایران» یک مجموعه سه‌جلدی نوشته حسن پیرنیا ملقب به مشیرالدوله، سیاستمدار، حقوق دان و تاریخ‌نگار ایرانی اواخر دوره قاجار است. مشیرالدوله که سال‌ها در سمت‌های گوناگون دولتی از جمله نخست‌وزیری فعالیت داشت. این کتاب را در دومین دوره ریاستش در وزارت معارف نوشت. کتاب در سال ۱۳۰۶ منتشر شد و مدتی بعد گزیده‌ای از آن به اسم «ایران قدیم» تدوین شد که به عنوان کتاب درسی در مدارس تدریس می‌شد.
پیرنیا برای نگارش این اثر از منابع گوناگون تاریخی به زبان های فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی و آلمانی که ترجمه‌‌ای از منابع یونانی و رومی قدیم بودند استفاده کرد. او بسیار موشکافانه در کتابش ابتدا نظرات مورخان گوناگون را درباره رویدادهای تاریخی آورده و پس از آن خودش به تحلیل، جمع بندی و نتیجه‌گیری پرداخته است که این ویژگی از نقاط قوت کتاب او به شمار می‌رود.
پیرنیا که هم‌عصر روشنفکران و متفکرانی مانند سعید نفیسی، عباس اقبال آشتیانی و سیدحسن تقی‌زاده بود از آنها هم در نوشتن این اثر بزرگ یاری گرفت و در نهایت کتابی علمی بر پایه منابع موثق و تحلیل‌های علمی و تاریخ‌نگارانه نوشت.

مجموعه سه جلدی تاریخ ایران باستان، یکی از کامل‌ترین و طولانی‌ترین کتاب‌ها در زمینه‌ی ایران پیش از اسلام است که در آن بیانِ تاریخ از 2225 سال پیش از میلاد و از دوره ی سومری‌ها و اکدی‌ها آغاز گشته و تا پایان روزگار اشکانیان، پایان می‌یابد متأسفانه عمر نویسنده کفاف نداده تا با بیان دوره‌ی ساسانیان کتاب را تکمیل نماید. نویسنده‌ی این کتاب، میرزا حسن‏خان پیرنیا (مشیرالدوله)، از مردان خوش‌نام مشروطه بود که هم‏زمان با پادشاهى رضا شاه پهلوى مانند بسیارى دیگر از رجال شایسته‌ی ملى، از سیاست کناره گرفت و خانه‌نشین شد. این گوشه‌نشینى و ثبات پدیدآمده در کشور، موجب شد که او تاریخ ایران باستان را بنویسد. عبدالحسین زرین‌کوب درباره‌ی شیوه‌ی تاریخ‌نگارى پیرنیا می‌گوید: این اثر، تنها تاریخى نیست، بلکه دائره ‌المعارفى درباره‌ی تاریخ، تمدن و فرهنگ گذشته‌ی سرزمین‏هاى مهم دنیا به ویژه یونان، روم، سوریه، مصر، عربستان، میان دو رود، هند و… به شمار مى‏رود؛ چنان‌که خواندن آن، نه‌ تنها موجب آشنایى خواننده با تاریخ و سرگذشت سلسله ‏هاى ایرانى (مادها، هخامنشیان و اشکانیان) و سلسله‏ هاى یونانى سلوکى مى‏شود، که اطلاعات نیکو و اصیلى درباره تاریخ خاورمیانه‌ی امروز و یونان باستان به وى عرضه خواهد کرد. تاریخ ایران باستان از زمان تألیف تاکنون چندین‌ بار به چاپ رسیده و همواره مورد استقبال پژوهشگران حوزه‌ی تاریخ و علاقه‌مندان به ایران باستان قرار گرفته ‌است، برای آن ها که علاقمند هستند تاریخ ایران را عاری از غلو و زیاده ‌گویی بخوانند. وسواس حسن پیرنیا (مشیرالدوله) در هرچه مستندتر کردن کتاب، ستودنی‌ست، و همین امر سبب شده تا بسیاری از اظهارنظرهای درج شده در کتاب، بدون بزرگنمایی و قابل ‌اطمینان باشد.

در قسمتی از کتاب تاریخ ایران باستان سه جلدی می خوانیم:

مملکتی که ما آن را ایران می نامیم قسمت اعظم سرزمین وسیعی است که در جغرافیا موسوم به فلات ایران است. این مرز و بوم پهناور، شامل جلگه وسیع و بلندی است که از هر طرف کوههای بلند آن را احاطه دارد. در مشرق، سه رشته کوه متوازی که معروف به کوه های سلیمان است. در شمال کوههای البرز که مانند زنجیری از شرق به غرب امتداد یافته، این کوهها در غرب از کوه های ارمنستان جدا شده و از جنوب دریای خزر گذشته به واسطه کوه بابا به هندوگه پیوسته و این هم به هیمالایا بلند ترین کوه های عالم متصل است. در مغرب فلات کوههای کردستان یا زاگروس واقع است که از شمال به جنوب رفته و بعد به طرف جنوب و شرق برگشته به دریای عمان می رسد.

کوههای جنوب و مشرق از مواد آهکی است . در کوههای غربی نزدیک دریاچه اورمیه ۳ سنگ خارا نیز دیده می شود. بضی از کوه های شمال از مواد آتشفشانی ترکیب یافته یعنی مواد آنها از قعر زمین بیرون آمده، مانند دماوند در نزدیکی تهران و سبلان در آذربایجان، این آتشفشان ها، اکنون خاموش است.

اعلا درجہ بلندی فلات ایران در جنوب آن و سراشیبی فلات از جنوب به شمال است، زیرا در کرمان ارتفاع آن تقریبا ۱۶۰۰ متر است و حال آن که در مشهد از ۱۰۵۰ و در تبریز از ۱۲۰۰ تجاوز نمی کند.

کتاب تاریخ ایران باستان سه جلدی را به همراه تخفیف ویژه ی آن خریداری کنید.