طنز فاخر مولانا

به راستی اعجاب آور است : زندگی ، شخصیت ، کردار و گفتار مولانا ، تسلط او بر زبان های فارسی ، عربی و ترکی ، ستودنی است و نیز آشنایی اش با زبان یونانی… علاوه بر این ها ، آگاهی گسترده و موشکافانه اش بر احادیث دینی ، اسطوره ها ، جریان های تاریخی و مفاد کتاب های مقدس ، حیرت انگیز است. شگفت انگیز تر از آنچه در بالا ذکر شد ، یکه تازی او در عرصه ی فصاحت و بلاغت است ، بی آنکه خود را در چارچوب قواعد عروضی ، محبوس و مقید کند.

شیوه اش در قصه پردازی و مثنوی سرایی مختص خود اوست . بیش از هر شاعری ظریفانه و ماهرانه ، چندین حکایت کوتاه و ضرب المثل را ، در دل حکایت مورد نظرش می گنجاندو روایت های مستدل و مستند را ، در قالب روایتی خاص ، جای می دهد ، طنز ، هزل ، هجو و… را چاشنی اشعار شورانگیزش می کند و جالب این جا است که از جملگی شان نتایج اخلاقی و عرفانی ، به دست می آورد.

با آنکه بارها ، برخی دانشمندان خوش قریحه و فرهنگ دوستان مطرح جهان ، اشعار و نوشته های مولانا را در بوته ی محک نهاده اند ، عیار سنجی کرده اند و از منظر های مختلف آن ها را نگریسته اند ، هنوز می شود در میراث این عارف و شاعر ایرانی کند و کاو کرد و مطالبی یافت که نادیده مانده اند یا آن مطالب کمتر به چشم آمده اند ، از جمله همین طنزی که مولانا ، با به خدمت گرفتنش شکل دیگر خندیدن را به ما می آموزد.

آن چه در این کتاب می خوانید ، حاصل سالها پرسه زدن در گستره ی مثنوی معنوی ، کلیات شمس تبریزی ، فیه مافیه ، مجالس سبعه و مکتوبات مولاناست و نیز مطالب کتاب هایی که درباره اش پرداخته اند، در این میان اگر در پاره ای موارد ، از آثار دیگر بزرگان فرهنگ و ادیبان متفکر ، بهره گرفته ام ، تنها برای نمایاندن تشابه هایی که در اشعار آنان و افکار مولانا وجود دارد ، نبوده است، بلکه برای فراهم آوردن زمینه ی ورود به عمق معانی و افکار مولانا بوده است و ابهام زدایی از مطالبی که به زیور شعر آراسته شده اند.

گویند مولانا بر پشت مثنوی خود نوشته بود: « مثنوی را جهت آن نگفته ام که حمایل کنند ، بلکه زیر پای نهند و بالای آسمان روند که مثنوی معراج حقایق است ، نه آن که نردبان را به گردن گیری و شهر به شهر گردی و هرگز بر بام مقصود نروی و به مراد دل نرسی :

نردبان آسمان است این کلام                                    هرکه زین بر میرود آید به بام

نی زبان چرخ، کو اخضر بود                                         بل به بامی کز فلک برتر بود

این سروده ی مولانا به هیچ وجه مبالغه و گزافه نیست ، چرا که او حقیقت را جست و جو می کند و افکار تابناکش را به بهترین وجهی در کلماتمی گنجاند که فقط از عهده ی شوریده حال و سخن سرایی چون او بر می آید.مولانا برای رسیدن به حقیقت ، راه های گونه گونی را می پیماید و خردمندانه ، دست به دامان مطالبی به ظاهر ناهمسان با یکدیگر می شود و از آن ها بهترین نتیجه ها را می گیرد تا مقصودش را ، جان کلامش را ابراز دارد و عنایتی موشکافانه به شریعت و طریقت و حقیقت داشته باشد.

کتاب طنز فاخر مولانا گردآوری شده توسط فواد فاروقی به چاپ رسیده توسط انتشارات آثار برات را به همراه تخفیف ویژه ی آن خریداری کنید.