چهره های منفور در تاریخ معاصر ایران نویسنده حبیب اله تابانی

 وقتى نوشتن کتاب حاضر به اتمام رسید، با یکى‏دو نفر از دوستان بحثى پیش آمد و پرسیدند چه عنوانى براى کتاب در نظر گرفته شده است و این سؤال را بسیار جدى مطرح کردند. البته علت این پرسش بر این پایه بود که نگارنده تصمیم داشت تا حد ممکن در انتخاب عنوان ملایم عمل کند و در همین راستا عنوان «چهره‏هاى نامطلوب تاریخ معاصر ایران» را برگزید. دوستان به‏شدت به این عنوان اعتراض کردند و اصرار داشتند «چهره‏هاى منفور تاریخ معاصر ایران» نوشته شود. وقتى نگارنده سعى در قبولاندن این استدلال کرد که رعایت بعضى اصول دربارۀ معرفى‏شدگان بهتر خواهد بود، گفتند عنوان بیانگر این فرضیه است که افراد مذکور مطلوب ملت ایران بوده‏اند، ولى اعمالشان نمایانگر این مفهوم است که آنچه خواست مردم بوده رعایت نکرده‏اند و لذا نامطلوب شده‏اند؛ درحالى‏که افراد مذکور چنانچه شرح‏حال ایشان نشان مى‏دهد، هیچ نوع رابطه‏اى با ملت نداشته‏اند و مقامات مکتسب آنان با هزاران دوزوکلک و جنایت و خیانت و کشتار خادمان ملى و مردمى به دست آمده است؛ امیرکبیر را کشته‏اند تا میرزا آقاخان نورى به جایش صدارت کند. پس همچنان‏که اینان حرمت جامعۀ خود را نداشته‏اند، خود نیز لایق هیچ حرمتى نیستند و آن‏چنان‏که بوده‏اند، باید معرفى شوند. درهرحال با این نوع مسائل در نوشتن این کتاب، تردیدها و دودلى‏هاى فراوانى پیش آمد که صدالبته علتش معلوم بود، این نوع نوشته‏ها با آبرو و شخصیت افراد سروکار دارد و قضاوت دربارۀ دیگران کار ساده‏اى نیست. وجدان و شرف بیدار مى‏خواهد، وگرنه همچون بعضى از قضاوت‏هاى فرمایشى یا طبق دستور، به‏راحتی مى‏توان بی‏گناهى را گناهکار و خادمى را خائن معرفى کرد. نوشتن بیوگرافى و معرفى افراد، نیازمند بررسى‏هاى بسیار دقیق است تا آن‏چنان‏که بوده‏اند معرفى شوند، نه آن‏چنان‏که خواسته و نظر مورخ و نویسنده است؛ هرچند «تاریخ کسانى را که مى‏کوشند به قهر جریان آن را به مسیرهاى دلخواه خود بیندازند، مسخره مى‏کند و آنچه را که زیر تعصب و غرض خود پنهان کرده‏اند، آشکار مى‏کند». ما چون نمى‏توانیم سهل‏انگارى در اخلاق را تحمل کنیم و به همین سبب نمى‏توانیم اهمال در تاریخ‏نگارى را هم بپذیریم، پس مجبوریم مظاهر کاملاً مشخص خدمت و خیانت را نادیده نگیریم.

درباره ی کتاب 

در همین کتاب از افرادى صحبت شده است که خیلى‏ها با استدلالات خود خواسته‏اند آنان را از خیانت‏هایشان تبرئه کنند، حالا این نوشته براثر مطالعۀ کم بوده یا تعصبى عارضى، معلوم نیست، اما درهرحال  هیچ نویسنده و مورخى نمى‏تواند این حقیقت را نبیند یا اغماض کند که خیانت خیانت است و با صغرى و کبرى چیدن نمى‏توان آن را توجیه کرد و کسى را که به فرهنگ و تمدن مملکتش کمک نکرده و در استقرار نظم اجتماعى و پیشرفت و ترقى فرهنگى آن و رشد سیاسى و پایبندى به قانون ملتش قدمى برنداشته خادمش خواند؛ چطور مى‏توان از گناه کسی درگذشت که تا ویرانى و انهدام کشورش پیش رفته و علاوه‏بر بی‏توجهی به رشد دموکراسى و آزادى ملى و پیشبرد اقتصادى، منابع کشورش را هم به حراج گذاشته و براى تقسیم پست‏ها و مقام‏هاى کلیدى کشورش بین اقارب و خویشان و پادوان و همراهان خیانت خویش، به ملت و نزدیک‏ترین کسانى که همه‏چیز خود را از آنها داشته از پشت خنجر زده، فقط به‏خاطر تعریف بى‏سروتهِ فلان کس یا برحسب وابستگى و تعصب‏هاى فامیلى و دفاعیات بى‏اساس، حاج ابراهیم‏خان کلانتر و وثوق‏الدوله و… از این قماش‏اند. زیرا به قول ویل ‏دورانت، «… تاریخ بیش از هر چیز دیگر خلق و ضبط این میراث است تا نشان دهد پیشرفت عبارت است از ازدیاد، حفظ، انتقال و به‏کارگیرى فزایندۀ این میراث براى آن عده از ما که تاریخ را صرفاً نه به‏عنوان کمک به کار عبرت‏آمیز حماقت‏ها و جنایت‏هاى انسان، بلکه به‏صورت یادنامۀ شوق آخرین انسان‏هاى آفریننده نیز مطالعه مى‏کنند. گذشته دیگر تاریک‏خانۀ نومیدى و وحشت‏ها نیست، بلکه شهرى ملکوتى و کشور اندیشه‏ها است… .»

کتاب چهره های منفور در تاریخ معاصر ایران را به همراه تخفیف از ما خریداری کنید.